Verhalenvirus meets coronavirus: ervaringen van storytelling-experts in 2020

“Beleidsmakers hebben behoefte aan een betere inkijk in het leven van mensen, wat misschien een gevolg is van de huidige situatie rondom corona. Op dit moment hebben we het met ons bureau erg druk met verhalen ophalen en analyseren. We zijn hier nu een jaar of acht mee bezig, vooral in het sociaal domein. Voor ons is dit een beter jaar dan ooit. We doen onder meer onderzoek naar het welzijn en de veerkracht van mensen in een kwetsbare positie als gevolg van de coronamaatregelen en de begeleiding van statushouders naar werk en participatie.

Meer voorbeelden

Ook los van ‘corona’ merken we een stijgende belangstelling voor narratief evalueren. In het sociaal domein spelen vaak veel verschillende problemen bij cliënten. Voor beleidsmakers is het dan lastig om te duiden hoe mensen het dagelijks leven ervaren. Wij zorgen voor voorbeelden, zodat het meer gaat leven. Het sluit aan bij manieren om op een andere manier het beleid te verantwoorden, bijvoorbeeld in de jeugdzorg.

Je hebt met je beleid altijd een bepaalde bedoeling, maar of het zo wordt ervaren is een ander verhaal. Zoek dus contact met de betrokkenen en luister naar ze. Samen met belanghebbenden halen we rode draden uit de verhalen en zetten die om in handelingsperspectieven. We halen honderden verhalen op, zodat we op een representatieve manier kunnen evalueren.

Harde data en narratieven

Ook harde data zijn belangrijk. Sterker nog, bestuurders denken voornamelijk vanuit cijfers. Cijfers zonder narratieven missen echter betekenis. Narratieven zonder cijfers missen draagvlak. In onze methode koppelen we daarom cijfers aan narratieven. We zetten de verhalen om in toepasbare beleidsinformatie, zodat de beleidsmakers de opbrengsten echt kunnen meenemen in de verantwoording van het beleid. Omdat we met grote aantallen werken, geeft dat robuustheid aan het onderzoek.

De kracht van narratief onderzoek is dat je in de haarvaten van je gesprekspartners gaat zitten. Vaak zijn deze gesprekken doorspekt met emoties. We geven hier alle ruimte aan; sterker nog, we vragen door tot de kern. Aangezien we in onze verslaglegging de mensen letterlijk citeren, komt iedereen zo ter ore wat er écht leeft. De informatie die een interview oplevert is rauw, maar wel verhelderend en effectief.

Een grote groep vrijwilligers, studenten en stagiairs die door ons getraind zijn gaan luisteren en zetten de bevindingen op audio. We leggen echte huiskamergesprekken vast tussen stadsgenoten onderling. Door ‘corona’ zoeken we vaker naar manieren om dat digitaal te doen.

Bij een GGZ-organisatie onderzochten we de gevolgen van zelforganisatie. Nu deze medewerkers thuis werken, zijn ze meer op zichzelf aangewezen. Wat vraagt dat van leiderschap en van de manier waarop ze met elkaar omgaan? Het zijn mensen die goed kunnen reflecteren en allemaal een goede internetverbinding hebben. Vaak komen ze niet toe aan dit soort beschouwende vragen. In deze periode hadden ze er meer tijd voor.

De behoefte aan praktijkvoorbeelden en sensemaking maakt deel uit van een veel bredere stroming. Organisaties beseffen dat ze niet alleen uit de voeten kunnen met cijfers. Je moet weten wat er onder die cijfers schuilgaat. In de zorg is het cijfer-denken jarenlang leidend geweest, maar daar piept en kraakt het nu.

Beleidsinformatie aan de hand van verhalen en cijfers

Want wat zeggen al deze ervaringen en interpretaties? Hoe zet je verhalen om in beleidsinformatie? Je kunt dit aan het begin doen, bij het ontwikkelen van beleid, want verhalen geven richting. En je kunt de verhalen inzetten voor het evalueren van beleid.

Het delen van ervaringen is niet nieuw, wel het vertalen naar een handelingsperspectief met een robuuste onderbouwing. Strategen en beleidsadviseurs zijn er heel erg ontvankelijk voor. Misschien wel meer dan ooit.”