Jongeren en de VOG
SenseGuide verrichte een exploratieve verkenning naar de beleving en beeldvorming rond de aanvraag van de VOG (Verklaring Omtrent het Gedrag) onder risicojongeren en jeugdprofessionals. Deze verkenning is opgezet omdat het vermoeden bestaat dat het beeld over de VOG bij beleidsmakers afwijkt van het beeld dat in de praktijk leeft.
Het verkrijgen van een VOG is echt een knelpunt voor onze doelgroep. Jongeren vragen de VOG niet aan als ze een strafblad hebben, dus als ze met Justitie in aanraking zijn geweest. Ook hulpverleners geven snel aan dat een jongere dan niet meer voor een stage of werkplek in aanmerking kan komen. Er is echter veel onduidelijkheid over de VOG. Justis geeft aan nog geen procent van de aanvragen af te wijzen, dus ergens zit er denk ik iets niet goed. Justis geeft aan zelfs mee te willen denken als de situatie van de jongere hierom vraagt. Ook kan zelfs een jeugdreclasseerder een ‘goed woordje’ voor de jongere doen. De vraag is dus hoe het komt dat de verhalen zo uiteen lopen tussen de doelgroep en Justis. Geven de hulpverleners altijd wel het juiste advies? Zo van: ‘Vraag maar niet aan want je krijgt hem toch niet?
Jeugdprofessional
Zwakke signalen
Uit gegevens van Justis blijkt dat voor jongeren onder de 23 jaar het aantal afwijzingen van de VOG onder de 5% ligt – de kans op het verkrijgen van een VOG lijkt dus groot te zijn. Er zijn echter signalen dat risicojongeren en jeugdprofessionals denken dat deze kans juist klein is en dat ze de VOG daarom bij voorbaat al niet aanvragen. Het is onbekend hoe groot deze groep niet-aanvragers is; we noemen dit een ‘dark number’.
Doelstelling van deze verkenning was te achterhalen welke beelden er bij jeugdprofessionals en jongeren leven omtrent de VOG, hoe deze beelden tot stand komen en of ze ook daadwerkelijk leiden tot het vermijden van een VOG-aanvraag.
Toegang tot de stem van de uitvoering
Voor deze exploratieve verkenning maakte het Ministerie van Veiligheid en Jusititie gebruik van de SenseMaker® methodiek, die verhalen ophaalt in combinatie met betekenisgeving door de vertellers zelf. Het ministerie wil makkelijker toegang te krijgen tot ‘de stem van de uitvoering en de samenleving’ (onder andere voor feedback op bestaand beleid en processen) waarbij de context van de reactie van iedere respondent bewaard blijft.
Een kenmerk van deSenseMaker® is dat de doelgroep zelf nauw betrokken wordt bij zowel de voorbereiding en uitvoering van het onderzoek als bij de analyse van de opgehaalde verhalen en gegevens. Ook de vragenlijst zelf wordt gebaseerd op ervaringen uit het veld.
Inzichten van de betrokkenen in het veld
De inzichten en conclusies in deze verkenning zijn dan ook niet afkomstig van externe onderzoekers maar van beleidsmakers en jeugdprofessionals die dagelijks met deze materie bezig zijn. Zij namen deel aan twee analyseworkshops, waarin ze hebben gewerkt met in totaal 127 verhalen van risicojongeren en jeugdprofessionals.
De jeugdprofessionals konden hun verhaal kwijt via een website. De URL werd verspreid via professionele netwerken, e-mail oproepen en een besloten groep op LinkedIn. De verhalen van de risicojongeren werden verzameld door medewerkers van een gespecialiseerd onderzoeksbureau. Zij zochten deze jongeren actief op en maakten een geluidsopname van het verhaal met de SenseMaker® app op een tablet, waarna in de app de duidingsvragen werden beantwoord door de jongere zelf.
Het onderzoek trok de aandacht van diverse nieuwsredacties zoals die van de NOS en Trouw.