Eenzaamheid in Almere

Uit een onderzoek van de GGD Flevoland in 2017 komt naar v0ren dat 47% van de inwoners van Almere zich eenzaam voelt. CMO (Centrum Maatschappelijke Ontwikkeling) Flevoland schetste al eerder de verbrokkelde aanpak van eenzaamheid en pleitte voor een meer samenhangende en doeltreffende aanpak. De huidige manieren van eenzaamheidsbestrijding zijn volgens het CMO te weinig effectief omdat het niet uit gaat van de vele verschillende oorzaken van eenzaamheid.

Eenzaamheid is een groot maatschappelijk probleem. In de eerste plaats is het een last voor de mensen die het ervaren. Maar daarnaast is er een evident verband tussen eenzaamheid en sociale en gezondheidsproblemen met allerlei vervolgschade zoals werkuitval en dus ook extra kosten voor de samenleving.

Onvoldoende integraal beeld wat eenzaamheid is

Almere kent in 2017 geen specifiek eenzaamheidsbeleid. Eenzaamheidsbestrijding verloopt aan de hand van verschillende soorten uitvoeringsbeleid, onder andere via de financiering van welzijnsorganisaties als De Schoor, VMCA en Humanitas die (generieke) programma’s hebben rondom eenzaamheid. Er wordt op verschillende vlakken en door verschillende partijen getracht eenzaamheid tegen te gaan. Het is echter een gefragmenteerde aanpak die aanbodgericht tot stand komt, vanuit wat individuele organisaties kunnen bieden.

Verkenning naar eenzaamheid met vrijwilligers

VMCA is de vrijwilligers en mantelzorgers centrale Almere. Zij ontwikkelt en coördineert verschillende initiatieven met inzet van vrijwilligers en beroepskrachten gericht op het voorkomen van een sociaal isolement van kwetsbare mensen en mantelzorgers. Samen met SenseGuide is een verkenning opgezet naar eenzaamheid in Almere. Het doel was tweeledig:

• Een inhoudelijke doelstelling: meer inzicht krijgen in de problematiek van eenzaamheid in Almere om tot een goede aanpak te komen.

• Een instrumentele doelstelling: ervaring opdoen met het op grote schaal en methodisch verzamelen van narratieven vanuit bewonersperspectief met als doel om nieuwe inzichten te krijgen in sociaal complexe problematiek. Levert deze vorm van burgerparticipatie inzichten op die bruikbaar zijn voor publieke verantwoording, trendverkenning, beleidsontwikkeling en –monitoring?

Vrijwilligers komen namens de VMCA dagelijks bij kwetsbare mensen thuis. Zij zien en voelen vroegtijdig aan welke problemen en thema’s er achter de voordeur van burgers in Almere leven, waarom en waardoor deze zich voordoen. In twee weken tijd legden wij ruim 80 ervaringen van vrijwilligers op een methodische en narratieve wijze vast en genereerden hiermee gelijktijdig kwalitatieve en kwantitatieve data. De verkenning is een innovatieve manier om het informele netwerk van de VMCA te mobiliseren en nieuw sociaal kapitaal te genereren in de vorm van hoogwaardige beleidsdata.

Evaluatie instrumentele doelstelling

Vrijwilligers en mantelzorgers zijn de ogen en oren van Almere. Zij zien en voelen vroegtijdig aan welke problemen en thema’s er in de wijken en buurten leven en waarom deze zich voordoen. De verkenning heeft aangetoond om dit informele netwerk van de VMCA snel te kunnen mobiliseren om de complexiteit van een maatschappelijk vraagstuk als eenzaamheid in kaart te brengen en om te zetten in hoogwaardige beleidsdata. De gemeente kan hiermee inspelen op de eigen kracht van mensen en de dynamiek in de stad.

De methode brengt ook het publiek verantwoorden van gemeenschapsgeld naar een hoger niveau. In de verkenning is namelijk ook gekeken naar de effectiviteit van de inzet van vrijwilligers op het thema eenzaamheid. De uitkomsten zijn gepresenteerd in de Kwaliteitskring Publiek Verantwoorden aan de gemeente en maatschappelijke partners. Beleidsadviseurs van de gemeente Almere waren erg enthousiast over het project en de toegepaste methodiek. Ze gaven aan hiermee de maatschappelijke partners beter te kunnen ondersteunen en tot effectiever beleid te komen d.w.z. betere allocatie en verantwoording van subsidiegelden (‘Doen wat moet’).